شوراهای اسلامی شهر و روستاشوراهای اسلامی شهر و روستا، شوراهایی هستند که شامل شورای روستا، شورای بخش و شورای شهر بوده و با رأی مردم روستاها و شهرهای کشور ایران انتخاب و تشکیل می‌شوند. یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران، ایجاد شوراهای اسلامی بوده و یکی از مظاهر دموکراسی و حاکمیت مردم به‌شمار می‌رود و اهمیت آن به‌قدری است که تعدادی از اصول قانون اساسی به آن اختصاص داده شده است. دوره فعالیت هر شورا از تاریخ تشکیل، چهار سال است و انتخاب مجدد آن بلامانع است. ۱ - مقدمهمشورت در قرآن مورد تاکید قرار گرفته است، به عنوان نمونه به آیه ۳۸ سوره شوری «وَاَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ؛» و آیه ۱۵۹ سوره آل عمران «وَشَاوِرْهُمْ فِی الاَمْرِ؛ » می‌توان اشاره کرد. شوراها، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر آنها از ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشورند. موارد، طرز تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می‌کند.» [۳]
قانون اساسی، مفاد اصل ۷.
۲ - اصول تشکیلات شوراهادوره فعالیت هر شورا از تاریخ تشکیل، چهار سال است و انتخاب مجدد آن بلامانع است. ا) تعداد اعضای شورای اسلامی روستاهای تا ۱۵۰۰ نفر جمعیت، سه نفر و بیش از آن ۵ نفر است. ب) تعداد اعضای شوراهای بخش ۵ نفر است که با اکثریت نسبی از بین نمایندگان منتخب شوراهای واقع در محدوده بخش تشکیل می‌شود. ۳ - شرایط انتخابکنندگانطبق ماده ۲۵ قانون انتخابات، شرایط انتخاب‌کنندگان عبارت است از: ۱) تابعیت ایران؛ ۲) داشتن حداقل سن ۱۵ سال تمام؛ ۳) سکونت حداقل یک سال در محل. ۴ - شرایط انتخاب‌شوندگان۱) تابعیت ایران؛ ۲) داشتن ۲۵ سال سن؛ ۳) سکونت حداقل یک‌سال متصل به زمان اخذ رای در محل؛ ۴) اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه؛ ۵) وفاداری به قانون اساسی؛ ۶) داشتن سواد خواندن و نوشتن. ۵ - اموال و بودجهشوراها دارای شخصیت حقوقی هستند و می‌توانند صاحب اموال شوند. بودجه شوراها از طریق درآمدهای محلی و در صورت نیاز از طریق عوارضی که در مقابل خدمات ارائه شده وضع می‌شود، تامین می‌شود و کمبودهای آنرا دولت به درخواست شورای عالی استان‌ها، از محل درآمدهای عمومی جبران می‌کند. ۶ - وظایفشوراها شامل شورای روستا، شورای بخش و شورای شهر می‌شود که در ادامه وظایف هر کدام بررسی می‌شود. ۶.۱ - شورای روستاطبق ماده ۶۸ قانون انتخابات، وظایف شورای روستا عبارتست از: ۱) نظارت بر حسن اجرای تصمیمات شورای روستا؛ ۲) بررسی و شناخت کمبودها؛ ۳) جلب مشارکت و خودیاری مردم؛ ۴) تبیین و توجیه سیاست‌های دولت؛ ۵) تلاش برای رفع اختلافات محلی؛ ۶) انتخابات فردی ذی‌صلاح جهت دهیاری برای مدت ۴ سال و.... ۶.۲ - شورای بخشطبق ماده ۷۰ قانون مذکور، وظایف و اختیارات شورای بخش به شرح زیر است: ۱) بررسی و آگاهی از مشکلات و کمبودهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی، بهداشتی و سایر امور رفاهی بخش؛ ۲) همکاری با مسئولان اجرائی کشور؛ ۳) ایجاد هماهنگی لازم بین شوراهای روستایی واقع در بخش و.... ۶.۳ - شورای شهرطبق ماده ۷۱ قانون انتخابات، وظایف و اختیارات شورای شهر عبارت است از: ۱) انتخاب شهردار برای مدت ۴ سال؛ ۲) بررسی و شناخت کمبودها و نیازها، و نارسائی‌های اجتماعی، فرهنگی و تهیه طرح‌ها و پیشنهادهای اصلاحی؛ ۳) نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا؛ ۴) همکاری با مسئولان اجرائی و نهادها و سازمان‌های مملکتی؛ ۵) برنامه‌ریزی در خصوص مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی و...؛ ۶) اقدام در خصوص تشکیل انجمن‌ها و نهادهای اجتماعی، امدادی، ارشادی؛ ۷) تصویب بودجه و اصلاح متمم بودجه سالانه شهرداری؛ ۸) تصویب معاملات و نظارت بر آنها که توسط شهرداری انجام گرفته است؛ ۹) تصویب وام‌های پیشنهادی شهرداری؛ ۱۰) نام‌گذاری معابر، خیابان‌ها، کوچه و کوی؛ ۱۱) تصویب نرخ کرایه وسایل نقلیه درون شهری؛ ۱۲) نظارت بر امور تماشاخانه‌ها، بهداشت، ایجاد گورستان‌ها و دیگر اماکن عمومی و وظایف دیگری که در قانون آمده است. ۷ - نظارت دولت بر شوراهاطبق اصل ۱۰۳ قانون اساسی، استانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند و هرگاه اعتراض به تصمیمات شورا داشته باشند می‌توانند طبق شرایط مقرر در قانون نسبت به آنها موارد زیر را اعمال نمایند: ۱) ابطال مصوبات شوراها؛ ۲) انحلال شورا؛ ۳) سلب عضویت از اعضای شوری. [۴]
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، ص۱۱۴-۹۸، تهران، سمت، ۱۳۸۱، چاپ هفتم.
[۵]
انصاری، ولی‌الله، کلیات حقوق اداری، ص۲۳۰-۲۲۲، تهران، میزان، ۱۳۷۴، چاپ اوّل.
[۶]
موسی‌زاده، رضا، حقوق اداری، ص۱۲۹، تهران، میزان، ۱۳۸۱، چاپ سوّم.
۸ - پانویس
۹ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شوراهای محلّی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۷/۱۹. |